بررسی موسیقی سریال سه دونگ سه دونگ
اختصاصی موسیقی هنری ایران: شب های ماه رمضان امسال نیز همانند سال های گذشته، شبکه های سیما، به نمایش سریال های مختلفی می پردازند.
آنچه در این نوشتار مورد توجه است، موسیقی سریال هایی است که هر شب خانواده های ایرانی را به پای تلویزیون می نشانند. یکی از سریال هایی که مورد توجه نیز قرار گرفته، سریال "سه دونگ سه دونگ" است كه عنوان پر بيننده ترين سريال امسال را نيز به خود اختصاص داده است وهرشب از شبکه تهران پخش می شود.
موسیقی این سریال را محمد مهدی گورنگی، آهنگساز، فارغ التحصيل موسيقي و مدرس دانشگاه ساخته است.
گورنگی در کارنامه هنري خود تعداد زیادی موسیقی فیلم و سریال دارد. از کارهای برجسته این آهنگساز می توان به موسیقی فیلم و سریال های تلویزیونی مسافری از هند، قاب های خالی، بازنده ،فقط به خاطرتو، مسافر زمان، کمکم کن، به دنیا بگویید بایستد، احضارشدگان، روز رفتن و... اشاره کرد.
موسیقی این سریال (موسیقی تیتراژ پایانی) مورد بحث است.
مقدمه موسیقی تیتراژ پایانی، با ارائه تمي در فضايي نزديك به آواز بيات اصفهان و با ساز كمانچه آغاز مي شود. استفاده از فرم خاص اجراي نوازندگي و قالب كلي اين قسمت از موسيقي نشان مي دهد كه اين مقدمه مي تواند الهامي از مقدمه آهنگ fairytale (تخيلي) ساخته Alexander Rybak باشد كه البته اركستراسيون متفاوت و ملودي با حال و هواي ايراني، اين بخش از موسيقي را مجزا ساخته است.
در زیر قسمت آغازین این اثر را برای شما قرار دادیم تا بشنوید
و این هم قسمت آغازین موسیقی تیتراژ سریال سه دونگ سه دونگ
در زیر نیز انطباق جمله به جمله این دو اثر، که بهترین شکل مقایسه است را می آوریم
همانطور که شنیده شد، بخش آغازین موسیقی تیتراژ تحت تاثير آهنگ (تخیلی) است. ولی در روند ملودی متفاوت است، حتی در جمله بندی نیز می توان این تفاوت را شنید. لازم به ذكر است كه استفاده از ساز كمانچه (كه مانند ويلن سازي زهي آرشه اي است) و فرم خاص نواختن آن به اين شباهت افزوده است. به طور مثال اگر به جاي كمانچه مقدمه موسيقي با تار اجرا مي شد، ذهن شنونده را از شباهت احتمالي با مقدمه آهنگ (تخيلي) دور مي ساخت.
در این جا به توضیحی که محمد مهدی گورنگی در مورد این بخش از موسیقی دراختيار ما قرار داده است توجه می کنیم:
« در اولين ديدار با كارگردان سريال "سه دونگ سه دونگ" آقاي شاهد احمدلو كه در محل فيلم برداري سريال انجام گرفت، ايشان يك قطعه موسيقي نروژي را با تلفن همراه برايم پخش كردند و گفتند: من حال و هواي اين موسيقي را بسيار مي پسندم، آيا مي شود از فرم اين آهنگ براي ترانه ي "سه دونگ سه دونگ" استفاده كرد؟
من هم با توجه به فضاي موسيقي كه براي سريال در ذهن داشتم به ايشان گفتم مي توانم حال و هوا و فضاي اين آهنگ را در ترانه سريال بگـنجانم، اما اثري كه ارائه خواهم داد متفاوت و ايراني خواهد بود.
در حين نوشتن اين موسيقي سعي كردم به سليقه كارگردان نزديك شوم و تنها الهامي از ساختار و فرم اجراي آهنگ fairytale اثر Alexander Rybak خصوصا در مقدمه ترانه "سه دونگ سه دونگ" لحاظ كردم.»
در این نکته که گورنگی برای ساخت این موسیقی الگویی داشته و سعی در اجرای مقدمه شبیه در ریتم و بافت، ولی متفاوت در ملودی و ارکستراسیون داشته، شکی نیست.
ولی آنچه باید مورد توجه قرار گیرد، این است که تیتراژ به عنوان شناسنامه یک اثر تصویری، حاوی تصاویر، شعر، موسیقی و... است. موضوع نیز می تواند نقشی بسیار مهم در ساخت یک اثر موسیقی، شعر و ساختار کلی اثر داشته باشد. موضوع شعر و ملودی ساخته شده برای تیتراژ تفاوتی بسیار با اثر (تخیلی) دارد.
بخش دوم دارای بافت ملودیک کاملا متفاوت نسبت به موسیقی (تخیلی) است.
بخش دوم از موسیقی (تخیلی)
بخش دوم تیتراژ
انطباق جمله به جمله بخش دوم دو اثر
همانطور که شنیدید، در ریتم و تمپو می توان شباهت هایی را شنید، که البته به خاطر ریتم، تمپو و بافت بخش نخست است، ولی تفاوت در ملودی و همینطور جمله بندی ها کاملا یک موسیقی متفاوت را به وجود آورده که در حالت کلی شباهتی به (تخیلی) ندارد.
در سوال و جواب ها نیز فرم حفظ شده ولی نقشی بسیار کم رنگ در کلیت اثر دارد و فقط می تواند به عنوان یک ایده اولیه برای ساخت موسیقی، در ذهن آهنگساز مطرح شده باشد.
در کل، آنچه که می توان در مورد موسیقی تیتراژ گفت این است که گورنگی به عنوان یک آهنگساز (همانطور که خود گفته که قصد نوشتن موسیقی با داشتن الگو را داشته) از موسیقی قطعه (تخیلی) الهام گرفته و بخش دوم که همان بخش اصلی ترانه است را جدا از بافت بخش نخست ساخته است.
موسیقی تیتراژ این سریال در لیست موسیقی کپی شده قرار نمی گیرد. در گذشته نمونه های زیادی از شکل موسیقی (کپی) را شنیده ایم، حتی اجرای بدون تغییر آهنگ های غیر ایرانی، با شعر فارسی را نیز شنیدیم، ولی موسیقی مورد بحث ما نمونه خوبی از این روش نیست، زیرا بیشتر به موسیقی با الهام از آهنگی دیگر، یا ساخت موسیقی با استفاده از تکنیک های واریاسیون و بسط و گسترش نزدیک است، بنابراین در لیست این گونه موسیقی ها (کپی) جای نمی گیرد.
استفاده از سازهای ایرانی نیز به این موسیقی جذابیتی زیاد داده، که مورد توجه تعداد زیادی از شنوندگان قرار گرفته است.
در موسيقي هايي كه به صورت كاور (كپي) ارائه مي شود ذكر نام اثر اوليه و صاحب آن الزاميست، اما در صورت الهام گرفتن و خلق اثري جديد بي شك نياز به درج نام ديگري نيست.
نتیجه آنکه به نظر این جانب، موسیقی تیتراژ پاياني سريال "سه دونگ سه دونگ"، موسیقی با الهام از موسیقی (تخیلی) است و موسیقی به اصطلاح، کاور (کپی) نبوده و اثري كاملا مستقل محسوب مي شود.
ترانه سريال " سه دونگ سه دونگ"
نكته اي قابل توجه در موسيقي تيتراژ اول سريال" سه دونگ سه دونگ"
در موسيقي تيتراژ اول آهنگساز فرم آكاپلا (موسيقي براي صداي انسان بدون همراهي ساز) را به زيبايي ارائه داده و در مقدمه حتي صداي سازهاي كوبه اي هم با صداي گروه كر شبيه سازي شده است. تنظيم ملودي هاي فانتزي در بافتي پلي فونيك (چند صدايي) به شيوه آكاپلا كه به مرور با ورود سازها همراه مي شوند، اثري نو و بديع را بوجود آورده كه در ساخت موسيقي تيتراژهاي تلويزيوني كم نظير است.
موسيقي تيتراژ ابتدايي سريال "سه دونگ سه دونگ" براي دانلود
رضا کلانتری
کارشناس موسیقی، آهنگساز و نوازنده تار و سه تار، مدیر وب سایت موسیقی هنری ایران
بیست و هشتم مرداد نود
