موسیقی هنری ایران، نخستین وب سایت روزانه موسیقی ایران

نوای "نی" ترکمن روبه خاموشی

موسیقی هنری ایران: موسیقی و نوای نی ترکمن را نمی‌توان از زندگی این مردمان جدا کرد، اما امروز نوای نی ترکمنی، هر روز کمتر از دیروز به‌گوش می‌رسد.

به گزارش خبرنگار مهر، موسیقی ترکمن، در تاریخ کهن ترکمن ها بیانگر تاریخ و سبک زندگی مردم ترکمن بوده است، موسیقی و شعری که با زن و طبیعت و اقتصاد و روابط اجتماعی ترکمن‌ها پیوند خورده است.

حاج محمد ایری از جمله کسانی است که دوتار و کمانچه و نی می‌نوازد و در زمینه موسیقی فولکلوریک ترکمن‌ها فعالیت می‌کند.

وی کار خود را از سال ۱۳۵۶ با سازهای بادی آغاز کرده و نزدیک به ۱۰ سال بعد به نزد استاد رفته و نواختن دوتار و کمانچه را آموخته است.

به باور این نوازنده ترکمن، عروسی، تنها چیزی است که نسل جوان را با موسیقی محلی پیوند می‌دهد، جشن‌هایی که ۴، ۵ روز طول می‌کشند و فرصتی در اختیار جوانان می‌گذارند تا با دوتار و کمانچه آشنا شوند.

وی افزود: پس از هر عروسی، تعدادی علاقه‌مند می‌آیند و از ما می‌خواهند نواختن این سازها را به آنها آموزش دهیم اما بسیار اندک‌اند کسانی که مسیر خود را تا به انتها پی می‌گیرند چراکه یادگرفتن دوتار، کار آسانی نیست.

ایری " نی "را سازی فراموش‌شده در تاریخ موسیقی ترکمن می‌داند و می‌گوید: نی، سازی چوپانی است و حالا چوپانی وجود ندارد که برای گوسفندان بنوازد. در نتیجه نی هم کاربرد خود را از دست داده است.مسئولان و متولیان فرهنگی هم به‌دنبال مستند کردن نغمه‌هایی نیستند که رو به فراموشی است.

وی از نبود فضایی همیشگی برای نوازنده‌های ترکمن گلایه و بیان می‌کند: متولان فرهنگی و گردشگری، هیچ فضایی را در اختیار ما نمی‌گذارند تا به‌اجرای برنامه‌های دائمی بپردازیم.

وی افزود: رقص و ذکر خنجر و موسیقی ترکمن می‌تواند گردشگران بسیاری را از سراسر ایران به‌سوی خود بخواند اما تعداد کمی از مسافران که با من و امثال من در ارتباط هستند می‌توانند موسیقی ترکمنی بشنوند و رقص زیبای خنجر ببینند.

از نقش زنان ترکمن هم نمی‌توان به‌راحتی گذشت و هوشنگ جاوید، پژوهشگر موسیقی نواحی، موسیقی زنان ترکمن را به سه بخش تقسیم می‌کند و می‌گوید: بخشی از این ترانه‌های فولکلوریک به دختران ترکمنی برمی‌گردد که شوهر کرده و به غربت رفته‌اند.

آنها در شبی که ماه کامل است از چادر بیرون زده و به‌دور از افراد قبیله، به‌خواندن اشعاری سوزناک در بیان ناروایی‌های همسر و دلتنگی برای مادر می‌پردازند.

وی افزود: بخش دوم هودی ها یا لالایی‌های زنان ترکمن است، ترانه‌هایی که از آروزوها و امیدهای آنان سخن می‌گوید و بیانگر درد و رنج مادران است.

مرثیه‌خوانی زنان هم بخش مهم دیگری از موسیقی ترکمن‌هاست. دوبیتی‌هایی که با نوایی غم‌انگیز خوانده می‌شوند.

یکم آذر هشتاد و نه

پژوهش‌های مجید ناظم پور درباره ساز عود منتشر می‌شود

موسیقی هنری ایران: مجید ناظم پور با اشاره به اینکه قرار است اولین آلبوم خود در زمینه خوانندگی را روانه بازار کند، از انتشار نخستین جلد کتابش درباره ساز عود که حاصل ۱۱ سال پژوهش است، خبر داد.

مجید ناظم پور، نوازنده ساز عود و پژوهشگر موسیقی به خبرنگار مهر گفت: کتابی به نام "تاریخ ۵ هزار ساله ساز عود یا داستان بربط"را به همت فرهنگستان هنر درحال چاپ دارم که فکر می کنم تا یک ماه دیگر منتشر شود.

وی در مورد جزئیات این کتاب عنوان کرد: از همان روزهایی که نوازندگی و تمرین عود را شروع کردم، متوجه شدم همانطور که در مورد نوازندگی این ساز اطلاعات کمی داریم، در زمینه تاریخچه آنهم اطلاعات کمی وجود دارد.

ناظم پور افزود: برای همین پژوهشهای خودم را در مورد این ساز آغاز کردم چون کسانی بودند که جسته و گریخته ادعا می‌کردند، عود یک ساز ایرانی است اما اسناد و اطلاعاتی که اثبات کنیم ایرانی هست یا نیست، بسیار کم بود.

وی سپس به پژوهشهایی که در مورد عود انجام داده است، اشاره کرد: بعد از مدتی فهمیدم اسناد و اطلاعاتی که اثبات کند عود یک ساز ایرانی است، بسیار اندک است. برای همین به نقاط دیگر یعنی کشورهای عربی سفر کردم و به موزه‌ها و کتابخانه‌هایی رفتم تا از اسناد قدیمی استفاده کنم.

این پژوهشگر موسیقی ابراز کرد: خلاصه این تحقیقات که ۱۱ سال طول کشید و همه هزینه‌ها به صورت شخصی بود، کتابی در سه جلد شد که جلد اول آن در حال چاپ است. جلدهای بعدی نیز در آینده منتشر می شوند.

ناظم پور درباره فعالیتهای دیگر خود اظهار کرد: یک کتاب با نام "هیپنوتیزم درمانی در اضطراب" دردست چاپ دارم. چون من یک روانشناس و عضو انجمن هیپنوتیزم هستم.

وی همچنین از تصمیم خود برای خوانندگی خبر داد: CD نیز دردست تولید دارم که برای اولین بار در آن خوانندگی کرده ام. درست است که من خودم را خواننده نمی‌دانم اما متاسفانه  اغلب خواننده‌های ما تقلیدکنندگانی هستند که از استادان بزرگ تقلید می‌کنند.

ناظم پور ادامه داد: برای اینکه آثار ساخته شده من، رنگ و بوی تقلیدی پیدا نکند، بنظرم رسید خودم بخوانم. البته دوست داشتم یک کار با کلام هم داشته باشم. از چهار ماه قبل کار  شروع شد و الان در اواسط تولید هستم.

وی در مورد نشریات تخصصی موسیقی گفت: خوشحالم هنوز نشریاتی هستند که در زمینه موسیقی فعلایت می کنند اما اگر آنها را با نشریات قدیمی مقایسه کنیم، متاسفانه نمره بالایی نمی گیرند اما از یک طرف دیگر، همین‌که هنوز سرپا هستند و فعالیت می کنند کار بزرگی است. دهم آبان هشتاد و نه